Als ik op de luchthaven van Sharjah zit te wachten op m'n doorgaande vlucht naar Tehran zie ik een groep mensen van wie ik me afvroeg of dit nou Iraniers zijn. Echte Iraniers dan he, uit Iran zeg maar... Geen van de vrouwen draagt een hoofddoek, ze hebben bijna allemaal blondgeverfd haar en ze zijn allemaal volledig ondergesmeerd met make-up. Ik zal wel weer bij de verkeerde gate zitten te wachten, schiet er nog even door mn hoofd, maar dan worden we opgeroepen voor het boarden en dan komen er opeens verrassend veel Iraanse paspoorten te voorschijn... Dus toch? Geinig feitje trouwens: Toen ik aan de beurt was en mijn (Nederlandse) paspoort overhandigde werd er gevraagd naar mijn Iraanse paspoort. Had ik ze toch mooi even tuk he met mijn hoofddoek en mijn perfect uitgesproken Salam ;-) Vijf minuten voordat we landen in Tehran worden er snel hoofddoeken uit tassen getoverd die met veel gevoel voor stijl netjes op het achterhoofd gedrapeerd worden... Zo ver mogelijk naar achteren zodat het nog maar net op de gevederde hoofdtooi blijft hangen. Dit is Iraanse rebellie ten top.

Ik kom aan op Imam Khomeini Airport en kijk enigszins verdwaald om me heen. Hoe moet ik in godsnaam Mahsa's hoofddoek kunnen herkennen te midden van honderden andere hoofddoeken? In India kan ik gekke Mahsa overal tussen uit pikken, maar in al dit conservatisme gaat het net wat moeilijker. Maar daar staat ze dan, met grijze hoofddoek ver naar achteren getrokken op haar kortgeschoren haar. Blij als ik ben ren ik op haar af en vlieg haar om de nek, mezelf tegelijkertijd afvragende of dit mag in Iran, een vraag die ik mezelf de komende twee weken in wel meer situaties zal stellen.... Mahsa brengt me naar haar huis waar haar moeder ons al staat op te wachten met thee en fruit. Mahsi (Mahsa's moeder) is zenuwachtig en blij tegelijkertijd, het komt tenslotte niet veel voor dat ze een gast 'mogen' ontvangen in hun huis. Zo zien ze het, als een eer om jou te mogen ontvangen en voor jou te mogen zorgen. Even later komt ook Fahrnaz thuis en zij is al even enthusiast en vliegt me om de hals. 's Avonds komt dan eindelijk Mahsa's vader thuis en hoewel hij een stukje gereserveerder is, blijkt dat ook hij erg vereerd is met mijn bezoek als hij spontaan een Iraans dansje voor me doet en met zn vingers klikt. Hij biedt meteen het ouderlijk bed aan en ondanks dat Mahsa en ik dit diverse malen hebben geprobeerd te weigeren, stond hij erop dat Mahsa en ik koninklijk in het bed zouden slapen terwijl hij en zn vrouw zich 's avonds op het persisch tapijt in de woonkamer oprollen. Enigszins ongemakkelijk, maar gastvrijheid ten top!

Hoewel ik mezelf voorgenomen had maar een dag of twee in Tehran te blijven zit ik er een week later nog, aangezien Mahsa nogal wat vrienden en familie heeft en de roddel dat Mahsa een buitenlandse vriendin heeft die momenteel in Tehran zit, heeft zich razendsnel verspreid. Ik moet mee naar elk familiebezoek en overal wordt ik als eregast ontvangen. Hoogtepunt was Shab Jalda (21 December), een feest ter gelegenheid van de kortste dag van het jaar, waar ik ineens temidden van 30 familieleden in het appartement van een rijke oom van mahsa zit. Ik heb m'n bakje pistachenootjes nog maar net in m'n handen gedrukt gekregen of ik wordt om de hals gevlogen door gillende familieleden (vrouwen) die me I love you's toeroepen, en ik wordt continu gekust en verteld dat ik sooooo cute ben, terwijl ze ongelovig naar elkaar kijken dat het echt waar is dat er een buitenlander bij hen in de woonkamer zit. Is m'n blonde haar echt blond, en zijn m'n blauwe ogen echt blauw? En ben ik echt vrijwillig in Iran, als toerist? Waarom? En wat schattig dat ik zelfs hejab (kledingvoorschriften volgens sharía, zoals hoofddoek) draag voor hen... *kus kus kus* I love you! I lovvvvvvvvvvvvvvvvvvvvve YOU! Een andere avond die ik nooit zal vergeten is als ik met Mahsa bij Sepideh en Nedha ga eten, twee van haar vrienden. Ik zie Sepideh en Nedha continu hyper mensen bellen, en gek genoeg komen er die avond 'heel toevallig' heel wat vrienden langs. Een, twee, drie... voor ik het weet zit de hele kamer vol en hebben we een minifeestje ter gelegenheid van mijn erebezoek aan de Islamic Republic of Iran. Er wordt wat illegale alcohol op tafel getoverd (semi 'undercover' in waterflessen, veilig opgeborgen onder de grond), wat puur meer weg heeft van benzine dan van alcohol, maar wat gemixed met een bessengoedje ineens verdacht goed voor alcohol door kan gaan... Terwijl Shakira op de achtergrond met haar heupen loopt te schudden praten we over studeren, reizen, kleding, relaties en uiteraard is er ook weer iemand die het op seks weet te brengen; over de verschillen in dit alles tussen Nederland en Iran. Over gewoon vriendje-vriendinnetje kunnen zijn of samenwonen zonder te hoeven trouwen, over scheiden en over abortus... Over homoseksualiteit, prostitutie en over drugs... Over acceptatie en toleratie in Nederland en over steniging en andere mensonterende straffen in Iran... Ik besef me hoe gelukkig ik wel niet mag zijn met het feit dat ik in Nederland opgegroeid ben, waar ik in alle vrijheid kan leven, en hoe het dus ook anders had gekund. Diep van binnen zijn we allemaal hetzelfde realiseer ik me, met dezelfde wensen en interesses, maar het verschil is dat ik die wensen ook daadwerkelijk uit kan voeren, terwijl voor mijn Iraanse wederhelften alles slechts een droom zal blijven. Zij moeten teren op die enkele keer dat een toerist raketvloeistof-met-bessen met hen drinkt en ze vertelt over dat wat nooit een mogelijkheid voor hen zal zijn. Zuur maar waar.

Dankzij de vele familie-en vriendenbezoekjes blijft er niet veel tijd over om veel te zien van Tehran. Nou moet Tehran het sowieso niet hebben van z'n pitoresqueheid; Tehran is een belachelijk grote stad en om van A naar B te komen moet je hoe dan ook rekenen op minstens een half uur in de taxi, en het is dan ook een van de zwaarst vervuilde steden op aarde. De gebouwen zijn grauw en aangezien de 'deathceremony of Hossein' in volle gang is (elk jaar opnieuw, twee maanden lang, een eeuwigheid nadat de beste man overleden is), is de hele stad versierd met zwarte rouwdoeken, wat het geheel ook niet echt bepaald een vrolijke uitstraling geeft... Maar omdat ik toch wat meer wil zien van Tehran dan wat ik zie vanachter een taxiraampje, ga ik op een dag met Mahsa, Raha en Mahsa II (zusje van Raha) naar Tehran Bazaar, de oudste en grootste bazaar in Tehran. Ze waarschuwen me dat de bazaar in het oude en meest conservatieve gedeelte van Tehran ligt en dat dit nogal schokkend zou kunnen zijn, maar ik sta erop en we gaan richting metro. Iran zou Iran niet zijn als er geen aparte gedeelten voor mannen en vrouwen zouden zijn, dus wij gaan op zoek naar de women only wagon. Wat ik daar aantrof was werkelijk een beetje beangstigend. Ik stond ineens temidden van een grote zwarte vrouwen massa waarvan geen gezicht meer zichtbaar meer. Overal waar ik keek zag ik slechts de zwarte stof van de chador, en ik voelde me ineens erg naakt. Alleen Mahsa en de zusjes hadden nog enigszins wat gezicht zichtbaar en ik bleef als gehypnotiseerd naar hun gezichten kijken. Heel ongemakkelijk. Als we uitstappen bij Imam Komeini Square zie ik niks dan een massa zwartgekleedde figuren voorbijlopen terwijl er vanuit de vele minaretten opgeroepen wordt tot gebed. Ik wordt in m'n kont gegrepen, terwijl een andere man me grijnzend aankijkt... Godver roept Raha als ik haar vertel wat me zojuist gebeurde, gewoon zn arm breken, echt waar, dat doen we allemaal hier. Of pak een pin en steek hem in zn hand de volgende keer! Beesten zijn het! Ik begrijp wat ze bedoelde met gevaarlijke buurt, maar toch wil ik de bazaar op. Tehran Bazaar is precies het grote doolhof wat je je voorstelt bij het begrip 'bazaar', en de smalle wandelgangen zijn aan beide kanten volgeladen met persische tapijten, stoffen, hoofddoeken en chadors, koperwaren, en allerhande etenswaren, temidden van theedrinkende, nargileh rokende bazaris. Het is een grote stoffige chaos, and I love it! Als ik ergens gelukkig van wordt, is het wel verdwalen in enorme bazaars, jezelf voortdurend realiserend dat je 'hier al eerder geweest bent' maar er tegelijkerijd niks om geeft. Mijn Iraanse vriendinnen voelen zich er echter wat minder gelukkig bij aangezien de bazaar een heus conservatief bolwerk is en de hejab police achter elke paal staat te wachten om je op te pakken als je hoofddoek toevallig iets te ver naar achteren gezakt is. Voor mij is het geen probleem om mezelf voor deze twee weken aan te passen aan de belachelijke regels van het land en ik trek de hoofddoek met genoegen nog een extra stukje verder over m'n ogen als dat is wat ze willen, maar ik kan me voorstellen dat het voor hen geen lolletje is het hol van de leeuw in te stappen waar ze verhoogd risico lopen opgepakt te worden, voor zoiets als een blonde lok die onder je doek uitpiept. Als we uiteindelijk een van de vele moskeen willen bekijken die in de bazaar gevestigd zijn (Shah Masjid) en we opnieuw aangesproken worden op onze hoofddoek (die echt wel netjes alles bedekte) besluiten we dat het genoeg geweest is en we keren terug naar het progressievere deel van Tehran. Een andere bezienswaardigheid in Tehran waar Mahsa me mee naartoe neemt is Nyavaran Palace, het laatst bewoonde paleis van de koninklijke familie van Iran. Het is het paleis waar Shah Reza met zn familie woonde tot aan de revolutie in 1979, toen Komeini aan de macht kwam en Iran omtoverde in the Islamic Republic of Iran. Terwijl ik onder de indruk ben van alle pracht en praal is het voor Mahsa een andere ervaring en ze wordt zelfs een beetje boos dat ik zo van alles loop te genieten terwijl Iran toch niet echt een land is 'om van te genieten'. Voor haar staat dit paleis symbool voor een duizend jaar oude beschaving die volledig om zeep is geholpen en waarvoor het Iran van vandaag, het Iran van Komeini, Khamenei en Ahmedinejad in de plaats is gekomen. Ik snap haar volledig maar probeer haar ook uit te leggen dat ik onder de indruk ben van de mensen en van de architectuur en niet van de politiek, en dat ik Komeini ook op Lulu vindt lijken, maar het bleef een lastig onderwerp...

De dag voordat ik uit Tehran zou vertrekken gaan we lunchen met een vriend van Mahsa, en als hij hoort dat ik in m'n eentje ga rondreizen uit hij z'n bezorgheid om me. Dit is Iran, blijft hij herhalen, en dit land is ziek, zegt hij. Aangezien hij de volgende dag zelf op reis moet kan hij niet met me mee en hij voelt zich hier erg beroerd over. Hij wil me graag zelf Iran laten zien, de mooie aspecten van Iran, en niet het Iran van Ahmedinejad. Het is voor hem erg belangrijk dat ik hier onderscheid in kan maken, en dat ik weet dat Iran 30 jaar terug een heel ander Iran was dan wat het vandaag de dag is. Dit is overigens tekenend voor hoe de gemiddelde Iranier die ik ontmoet zich over Iran voelt: trots op het rijke verleden maar schaamte voor de huidige situatie... Ik moet hem beloven dat ik me beperk tot Esfahan en Shiraz, en dat ik niet in de goedkoopste hotels zal verblijven waar geen beveiliging is. Verkrachting is niet iets ongewoons hier, en zeker als blond meisje ben je een prooi. Mahsa's vriend is niet de enige die me dit op het hart gedrukt heeft, dus ik besluit deze raad maar op te volgen... Na dit beloofd te hebben laat Mahsa´s familie me dan eindelijk gaan, en na een week in Tehran doorgebracht te hebben bij Mahsa en haar familie is het dan ook onvermijdelijk dat er een zwaar dramatisch afscheid volgt en we tranen met tuiten staan te vergieten op Tehran busstation. We gingen er toen nog vanuit dat we elkaar niet meer zouden zien voor mijn vertrek uit Iran... En daarbij komt dat Mahsa's moeder er heilig van overtuigd is dat ik het niet ga redden in mn eentje... Maar ik hoef me geen zorgen te maken; een 75 jarige dame die ook op weg is naar Esfahan heeft me al opgemerkt en zodra we stoppen voor lunch pakt ze me bij de hand en sleurt me mee naar een tafeltje waar ze een stapel plastic bakjes met eten opentrekt en me letterlijk hap voor hap begint te voeren. Dat Mahsa's moeder me ook al een heel lunchpakket meegegeven heeft die ik in de bus al opgegeten had en ik dus echt niet meer hoef te eten verstaat deze dame niet, en ze blijft me doorvoeren. Ik maak verscheidene 'mmmmm's' en maak daarbij handbewegingen ten teken dat het echt genoeg is, maar er is geen ontkomen aan. Als alle bakjes leeg zijn is het tijd dat WE naar de wc gaan en hoewel ik niet hoef moet ik, en hand in hand lopen we naar de wc. Eenmaal terug in de bus denk ik veilig te zijn en rustig te kunnen slapen, maar m'n nieuwe vriendin blijft verliefd achterom kijken en me in gebarentaal duidelijk maken dat ik NU de mandarijn moet opeten die ze me eerder gegeven heeft, of de banaan, net als zij doet. Bij aankomst in Esfahan maak ik haar duidelijk dat ik naar een hotel ga dat Amir voor me gereserveerd heeft en ze brengt me naar de taxi. Wat er dan volgt is een vechtpartij tussen oma en de taxichauffeurs, en uit de krant die ze op het hoofd van de chauffeur slaat maak ik op dat er sprake was van afzetterij-met-voorbedachte-rade, maar dit ging mooi niet door. Mevrouw schrijft ook nog even het telefoonnummer van m'n hotel op en maakt de chauffeur duidelijk dat als hij me niet naar het juiste hotel brengt, dat ze erachter zal komen, want ze gaat bellen! Dat hij dat maar even weet. Voor de 'local price' wordt ik vervolgens naar mn hotel gebracht. Iran, is dat niet onveilig?

In Esfahan verblijf ik in het hotel van de oom van Amir (vriend van Mahsa) die zich direct over me ontvermt. Hij nodigt me uit om de volgende dag bij hem en zn familie te komen eten want hij vond het maar niks dat ik als meisje 'helemaal alleen' in Iran was, en al helemaal niet met kerst. Kerst? Ik was helemaal vergeten dat het kerst was, daar merk je natuurlijk ook helemaal niks van in Iran. Overdag maak ik enkele kilometers langs de Zayandeh River, en bewonder ik de prachtige bruggen, waaronder Si-o-Se-Pol Bridge en Khaju Bridge, beiden heuse architectonische wonders. Zo nu en dan wordt ik lastiggevallen door mannelijke leeftijdsgenoten, maar mijn Nederlandse antwoord dat ik toch echt geen Farsi spreek en nee, ook geen gebarentaal, werkt verbazingwekkend effectief. Eind van de dag kom ik aan bij Jolfa, de Armenische wijk van Esfahan en aangezien hier aardig wat Christenen wonen tref ik me 's avonds toch een echte (dronken) kerstman aan. Mijn kerst kon niet meer stuk, dat mag duidelijk zijn. Bij de Vank kathedraal wordt ik opgehaald door Mr. Saboori (die in al z'n onwetendheid dacht dat ik Christelijk was en met kerst natuurlijk naar de mis zou willen), en hij brengt me naar zijn huis. Hij blijkt een onwijs groot appartement te hebben en behalve zijn vrouw en twee dochters is er ook een ouder echtpaar uit Tehran aanwezig. De kokkin bereidt het avondeten terwijl ik vereerd wordt met enkele video's van Mr. Saboori van toen hij in Amsterdam, Parijs en de Ardennen was. Het was kennelijk zomer toen Mr. Saboori in Amsterdam was, want voor twee uur lang heb ik niks anders kunnen zien dan twee uberbehaarde benen in een korte broek waar zelfs mijn vader niet aan kan tippen. Ik moest m'n best doen om niet in een onstopbare lachbui te vervallen maar iedere keer dat ik die veel te kort ingemaakte coduroy broek met bootschoenen zag trok ik het nauwelijks meer. Toen ik er een semi grappige opmerking over maakte grapte Mr. Saboori terug dat Nederland tenslotte 'the country of freedom' is... Juist. Al met al was het een erg gezellige avond maar het ontvangen van al die knuffels en kussen van de vrouwelijke familieleden werkten vrij vermoeiend, en ik was dan ook blij uiteindelijk weer thuis afgezet te worden. Mr. Saboori bied me nog aan uit te checken in zijn hotel en bij hen thuis te komen logeren maar hier bedank ik vriendelijk voor; iets met 'veel ruimte voor mezelf nodig' of zoiets... De volgende dag bezoek ik Imam Square; het op-een-na-grootste plein ter wereld, met de aangelegen Masjid Sheik Lotfollah en Masjid Imam, en kan ik niet anders dan ooohhh-en en aaaaaah-en om de grootsheid van de moskeen en het fantastisch gedetaileerde felblauwe tegelwerk. Zo mooi (zie foto's)!! Tevens grenzend aan Imam Square is de Bazar-o-Bozorg, een bazaar dat enkele vierkante kilometers beslaat, en hier raak ik dan ook weer aardig wat tijd kwijt met verdwaald zijn en met snuiven aan alle specerijen / rommelen tussen de koperwaren. Hier kom ik ook Hafal tegen, met zijn neef en diens vrouw. Ze komen uit het Kurdische gedeelte van Irak, en we raken aan de praat over de huidige situatie van het land en over de veiligheid van een eventuele trip naar Koerdisch Irak... Ik raak helemaal enthusiast en ben vastberaden in de nabije toekomst hier heen te reizen. Volgens Hafal is het heel goed bereisbaar zolang ik mezelf zou beperken tot het noorden, maar zou dat vooral heel makkelijk gaan als ik gewoon met hem zou trouwen... Ik denk hier nog over na...

Na Esfahan reis ik af naar Shiraz, de stad der tuinen, en tevens geboortestad van de twee grootste dichters van Iran: Hafez en Sa'ad. Shirazis zijn erg trots op het intellectuele karakter van de stad en overal waar je loopt kun je dan ook serenades van Hafez toegezongen/toegedicht krijgen... Vooral de graftombe van Hafez is een waar bedevaartsoord waar Hafez 'pelgrims' zich terugtrekken in hoekjes van de tuin met een gedichtenbundel en wispelend respect aan hun grote dichter betuigen. Waar Tehran bekend staat om 's werelds zwaarst vervuilde stad, doet Shiraz hard zijn best om hier ruimschoots voor te compenseren. De lucht is blauw, de huizen lijken ineens kleur te hebben, er hangen minder rouwdoeken, en het stikt er van de (citrus-)bomen. Shiraz is echt een aangename stad om wat tijd kwijt te raken, maar de hoofdreden voor mijn komst naar Shiraz was toch wel het feit dat het de toegangspoort tot Persepolis is. Persepolis is de oude hoofdstad ten tijde van het Archemenische Rijk, en is daarmee ruim 2500 jaar oud. Ik heb een halve dag rondgelopen in zowel Persepolis (de oude stad en het paleis van ik geloof Cyrus the Great en Darius the Great) als Necropolis (de graftombes oftewel 'the city of the death') en heb honderd kilo aan informatie over me uitgestort gekregen waarvan ik ongeveer niks onthouden heb, maar het was erg mooi en indrukwekkend.

Omdat ik maar een visum voor 15 dagen heb gekregen van de mannen van het Iraanse consulaat, heb ik niet veel tijd meer over om nog meer te zien van Iran en moet ik noodgedwongen terugvliegen naar Tehran om nog op tijd mijn trein naar Istanbul te kunnen halen. Op de binnenlandse luchthaven van Tehran wordt ik opgewacht door Bahman, Mahsa's vader, want ze stonden erop dat ik nog een laatste nacht bij hen zou doorbrengen. De hele familie zat een stukje verderop al in de auto te wachten en al zittende dansen en knippen we op zn Iraans met onze vingers op de muziek, en is het duidelijk dat we allemaal erg gelukkig zijn dat we elkaar weer zien. De volgende ochtend zijn Mahsa's ouders erg vroeg opgestaan om op de markt een lokale delicatesse te kopen, ter gelegenheid van mijn naderende afscheid, en als ik de keuken binnenkom staat de pan met schapenhoofd en schapenpoten al heerlijk te pruttelen op een laag vuurtje. Mmmm, dat wordt genieten, wat lief van jullie! Hadden jullie nou niet moeten doen :S Als we aan tafel gaan kijkt iedereen vol verwachting toe hoe ik de schapentong (speciaal bewaard voor mij) voorzichtig op mn eigen tong leg en uiteindelijk doorbijt. En ik moet zeggen, hoewel ik het niet voor mezelf zou klaarmaken, het was ook niet ze erg als dat het eruit zag. En het was met liefde gemaakt, dat zal ook vast geholpen hebben. Na dit laatste ochtendmaal is het dan helaas echt tijd om te gaan. Ik neem van iedereen afscheid, pak mn rugzak en loop de deur door, maar dan komt Mahsa's moeder met een dienblad achter me aangerend. Op het dienblad ligt een Koran, een spiegel en een glas drinken. Ik moet het glas leegdrinken, in de spiegel naar mezelf kijken, de koran kussen en dan onder het dienblad door opnieuw binnenkomen, voordat ik eindelijk kan gaan. Een soort van 'kom terug' ceremonie, en ze drukken me op het hart dat ik hun dochter ben en dat ik moet beloven zo snel mogelijk weer naar 'huis' te komen. En dat beloof ik...

In de taxi naar het treinstation kan ik niet ophouden met huilen. Wat een bizarre tijd heb ik gehad in dit magische land, maar hoeveel positiever had het uit kunnen vallen dan dit? Zoveel lieve mensen heb ik ontmoet, die me allemaal zo welkom hebben doen voelen, en wat zal ik iedereen missen! Ik kan niet wachten tot ik terug kan keren naar Iran en al mijn nieuwe vrienden en 'familieleden' weer terug kan zien! Maar dat is een plan voor de toekomst. Nu op naar Turkije, met de Trans Asia Express die me dik 70 uur later in Istanbul zal afleveren...

Liefs, Riemke

Ps. Was er nou echt niemand die me even had kunnen waarschuwen dat Persische mannen erg aantrekkelijk zijn? Wauw! Heel. Erg. Aantrekkelijk.

(geplaatst op 15.01.2011)